همپا فایل | نمونه سوالات استخدامی
تحقیق در مورد نظم و انظباط در خانواده
رشته علوم اجتماعی و جامعه شناسی
فهرست:
نظم و انضباط در خانواده
پرهیز از خشم و زور گویى
قاطعیت و پرهیز از تردید و دو دلى
رعایت اصل تدریج در اصلاح رفتارتداوم در استوار ساختن نظم و انضباط
راهکارهایی برای تحقق بیشتر «نظم» در فرزندان
راهکارهای برخورد با بی نظمی
دستورالعمل ها:نظم و انضباط در خانواده
نظم و انضباط در خانواده
از اصولى که در اداره سازمان‌هاى مختلف از جمله سازمان خانواده باید مورد توجه قرار گیرد، اصل نظم و انضباط است. انضباط در لغت به معنى استوارشدن، خوب نگهداشته‌شدن، نظم داشتن، مرتب بودن، آراستگى و نظم و ترتیب است. رعایت اصل انضباط در مدیریت به معنى احترام و ارزش دادن به قوانین، مقررات و توافق‌هایى است که بمنظور سرعت و صحت گردش کار سازمان و پیشرفت آن تعیین شده است
نظم و انضباط مثل بسیاری از رفتارها ی دیگر اکتسابی است و مهم ترین کانون آموختن آن خانواده است
پرهیز از خشم و زور گویى
یکى دیگر از موضوعاتى که باید براى آفریدن نظم و انضباط در فرزندان بدان توجه کرد ، پرهیز از خشم و زورگویى است . انضباطى که بر پایه خشم و غضب استوار گردد و با زور انجام پذیرد ، چون خانه اى است که بر پایه هایى سست و بى رمق بنا شود و به محض برداشته شدن زور و اجبار ، این خانه سست بنیان از هم مى پاشد.
خشم ، در روایات اسلامى ، بسیار نکوهش شده و حتى کلید همه بدى ها نامیده شده است . (۱)
ایجاد انضباط از راه زور، پیامدهایى زیان بار به دنبال دارد که مى توان از میان آنها به مقاومت ، بى اعتنایى ، شورش ، بدخلقى ، دروغگویى ، انزوا، لج بازى ، اشاره کرد.
اگر به گونه منطقى و صریح و مستدل ، با کودک برخورد شود ، او حق را مى پذیرد و تسلیم خواهد شد. اجراى برنامه هاى انضباطى ، بدون گذشت ، امکان پذیر نیست . در صورت تخلف ، باید شکیبایى به خرج داد ، ولى در اجراى انضباط، پافشارى لازم است و از راه تشویق و تحسین و در مواضع ضرورى از راه تنبیه و توبیخ با احتیاط و دقت ، مى توان به اصلاح رفتار کودکان پرداخت . (۲)
بهتر است فرزند ، در دوران کودکى ، با سختى و مشکلات رو به رو شود تا در بزرگ سالى ، بردبار و شکیبا باشد.
قاطعیت و پرهیز از تردید و دو دلى
وقتى براى فرزندان خویش مقرراتى را لازم مى دانیم ، براى ایجاد انضباط در وجود آنان ، باید در اجراى این مقررات ، استوار باشیم و از تردید و دو دلى پرهیز کنیم ؛ زیرا سستى و سهل انگارى ، باعث بى انضباطى مى شود و ما را از هدف باز مى دارد.
اگر فرزند ، متوجه تردید و دو دلى شما شود ، از انجام دادن مقررات سر باز مى زند و به بحث و جدل مى پردازد و نیز ممکن است دچار سر در گمى شود که آیا باید آن کار را انجام دهد یا ندهد. ناگفته نماند که این ایجاد انضباط در خردسالى و پا فشارى بر آن ، سبب مى شود که در آینده ، بردبار و شکیبا و منظم و منضبط باشد. در روایتى از هفتمین پیشواى شیعیان ، حضرت امام کاظم (ع )، آمده است :
یستحب غرامه الغلام فى صغره لیکون حلیما فى کبره ؛ (۳)
بهتر است فرزند ، در دوران کودکى ، با سختى و مشکلات رو به رو شود تا در بزرگ سالى ، بردبار و شکیبا باشد.
کسب عادت هاى درست ، نیازمند به وقت است و یک باره امکان پذیر نیست . از این رو، باید حوصله به خرج داد و با مراقبت و استقامت ، شالوده شخصیت کودک را بر پایه نظم و انضباط استوار ساخت.
رعایت اصل تدریج در اصلاح رفتار
یکى دیگر از اصولى که باید براى ایجاد انضباط مورد توجه قرار گیرد ، اصل تدریج در اصلاح رفتار است . کسب عادت هاى درست ، نیازمند به وقت است و یک باره امکان پذیر نیست . از این رو، باید حوصله به خرج داد و با مراقبت و استقامت ، شالوده شخصیت کودک را بر پایه نظم و انضباط استوار ساخت . براى دست یابى به این هدف بلند ، باید به تدریج و گام به گام او را به سوى هدف رهنمون ساخت و در این راه ، ظرفیت و موقعیت جسمى و روحى اش را در نظر داشت .
پیامبران الهى (ع ) که مربیان جامعه بشرى اند، تمام دستورهاى خود را به یک باره به مردم ابلاغ نمى کردند، بلکه از گذشت زمان و شیوه گام به گام بهره مى جستند. قرآن کریم نیز، که کتاب نور و هدایت است ، در مدت بیست و دو سال ، به تدریج نازل شد و مسلمانان را گام به گام با احکام و معارف نورانى خود آشنا ساخت . برخى از احکام قرآن ، مانند حکم حرمت شراب ، به تدریج در موقعیت هاى زمانى گوناگون بیان شده است .
تداوم در استوار ساختن نظم و انضباط
براى این که انضباط ، ابتدا به صورت یک حالت ، در درون فرزند شکل گیرد و سپس به عادت و آن گاه به ملکه اى درونى مبدل شود، لازم است در استوار ساختنش مداومت کرد.
گر چه ممکن است آغاز کار، آسان باشد ، به سامان رساندن آن و به بار نشاندنش ، به مراقبت و مواظبت نیاز دارد. براى این که بذر ارزشمند انضباط به برگ و بار بنشیند و آدمى در سایه سار آن به آرامش و سعادت برسد ، مداومت و شکیبایى بسیار ، بایسته است . امام اهل یقین ، حضرت على (ع )، در حدیثى نورانى مى فرماید:
العمل العمل ثم النهایه و الاستقامه الاستقامه ثم الصبر الصبر؛ (۴)
عمل ، عمل ، سپس توجه به پایان کار، پایان کار، آن گاه استقامت ، استقامت ، سپس شکیبایى ، شکیبایى !
و در حدیثى دیگر مى فرماید:
قلیل مدوم علیه خیر من کثیر مملول منه ؛ (۵)
کارى اندک که بر آن مداومت شود ، برتر است از کار بسیار که خستگى آورد و توانایى دوامش از انسان سلب شود نظم به معنای ترتیب، آراستگی، سامان و پیوستگی است. انضباط برآیند نظم است.
هدف از ایجاد نظم، توانا نمودن فرد برای خود و زندگی‌اش می‌باشد. انضباط موجب تطبیق و سازگاری با محیط‌های جدید شده و به کودکان قدرت تفکر منطقی داده و به آنان توانایی کنار آمدن با مسایل حوزه‌ی خود را می‌دهد. از این طریق توانایی انتخاب صحیح در مواقع و مکانهای مورد نیاز را بدست می‌آورد.
بعبارتی نظم از جمله مهارت‌های زندگی است و بمانند آن علاوه بر حفظ نشاط روان و حضور موفق در اجتماع، کمک می‌کند تا شخص با مسایل و مشکلات زندگی به گونه‌ای مؤثر مقابله نموده و مواجهه با موقعیت‌های گوناگون کمتر دچار اشتباه گردد.
امام علی در نامه‌ی چهل و هفتم نهج‌البلاغه می‌فرماید:
سفارش می‌کنم به همه‌ی افراد، اهل خانواده و هرکس که نوشته‌ی من به او می‌رسد که «تقوای الهی» و «نظم در امور خود» داشته باشد.
از امام سجاد(ع) در مکارم‌الاخلاق نقل است که:
خدایا به من توفیق بده تا عمل من بهترین عمل باشد، یکی از شرایطی که عمل را جزء بهترین قرار می‌دهد وجود «نظم» در آن است.
در بین سوره‌های قرآن کریم سوره‌ی «صف» و «صافات» در معنای لغوی به مفهوم نظم می‌باشند.
امام علی (ع) می‌فرمایند:
بهترین ادب‌ها این است که انسان در مقابل حد و مرز خویش توقف نماید و از مرز و اندازه‌اش فراتر نرود.
با عنایت بر اینکه «بی‌نظمی» می‌تواند یکی از ریشه‌های بروز رفتار نامناسب در کودکان ارزیابی گردد، می‌توان وجود نشانه‌های زیر را بعنوان علائم بی‌نظمی مد نظر قرار دارد:
۱- بی‌نظمی اغلب با مشکلات رفتاری دیگری مثل، پرخاشگری انزوا طلبی، عدم اعتماد به نفس، دروغگویی، زودرنجی، سستی و بی‌ارادگی در انجام امور همراه است.
۲- افراد بی‌نظم در سازگاری با محیط کند‌تر از سایرین عمل می‌کنند.
۳- فرد بی‌نظم در انجام کارهای خود عجول و هیجان‌زده است و اغلب به دلیل نداشتن هدف که از ارکان اساسی نظم است، کارها را نیمه‌تمام رها می‌کند.
۴- با عنایت به اینکه حیطه‌ی نظم علاوه بر رفتار محسوس، رفتار نامحسوس یعنی حوزه‌ی فکر، اندیشه و احساس را نیز در بر می‌گیرد، فردی که دچار بی‌نظمی است در حوزه‌های مذکور نیز دارای مشکلاتی می‌باشد.
راهکارهایی برای تحقق بیشتر «نظم» در فرزندان
۱- توانایی فرزند خود را به او یادآوری نمائیم و از گوشزد و یادآوری ناتوانایی‌های وی به ایشان خودداری نمائیم.
۲- وقتی با صحبت‌های فرزندتان موافق هستید به او امکان انتخاب بدهید.
۳- در ایجاد نظم در رفتار فرزندان، به آنان دستورات منظمی داده شود مثلأ وقت خواب است.
۴- برای بازداشتن فرزندتان از رفتار مناسب (بی‌نظمی) به او توضیح مثبت بدهید. مثلأ در صورتیکه لگو را پرتاب می‌کند به او اظهار نماییم، لگو برای بازی است، نه برای پرتاب کردن.
۵- کنجکاوی فرزندان را نباید به‌حساب لجبازی رفتار غیر‌منطقی وی قرار داد. در صورتیکه وی از موضوعی غیر مرتبط سؤال می‌کند، نباید این امر را در زمره‌ی خروج وی از حدودش قلمداد نمود و حتی‌المقدور می‌بایست توضیحات ممکن را به وی ارائه داد.
۶- وقتی فرزندتان رفتار مناسب بروز می‌دهد (رفتار هدفمند، برنامه‌ریزی شده و توأم با مدیریت) وی را تحسین نماییم.
۷- محبت کردن به فرزندان
گاهی منشأ بی‌نظمی مربوط به عدم توجه و محبت نمودن به فرزندان است و لازم است با رعایت اصل تعادل ( نه افراط و تفریط) بصورتی عمل نمود که این نیاز فرزند جبران گردد.
۸- وضع قوانین متناسب با سن فرزندان و شرایط آنان
انتظار رعایت اموری که از توان کودک خارج است وی را ناکام و نافرمان می‌کند و به وی کم‌کم احساس بی‌فایده بودن دست می‌دهد و استمرار وضعیت مذکور موجب عدم اعتماد به نفس در کودک می‌گردد. پیامبر اکرم(ص) فرمود: خدا رحمت کند کسی را که فرزندش را به نیکی یاری کند، گفتند موضوع چیست؟ مقصد چگونه است؟ فرمود: آنچه در توان کودک است از او بپذیرد و آنچه انجامش برای کودک سخت است از او نخواهد. (اصول کافی جلد ۶ صفحه‌ی ۵۰)
۹- دادن آگاهی به کودک
کودک باید بداند که رعایت نظم به نفع خود اوست، و عمل به دستورات والدین او را از ضررها دور می‌کند.
۱۰- تربیت با عمل
امام صادق (ع) می‌فرماید: رفتار کودک براثر رفتار درست والدین محفوظ می‌ماند.
۱۱- اجتناب از خشم و زورگویی در برقراری نظم و سوق رفتار کودک به نظم پیامدهای برقراری نظم از راه زور عبارتند از: بی‌اعتنایی، مقاومت، پرخاشگری، بدخلقی، دروغگویی، انزواطلبی، لجبازی، فقدان اعتماد به نفس.
در روایتی از امام کاظم(ع)، فردی از فرزند خود شکایت نمود، امام کاظم(ع) فرمود او را نزن بلکه برای مدتی به او بی‌اعتنایی کن. (منتخب‌المیزان‌الحکمه، حدیث ۱۵۹)
راهکارهای برخورد با بی نظمی
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که از بی نظمی فرزند خود کلافه شده باشید. این معضلی است که تقریبا اکثر مادرها با آن روبرو هستند، چرا که بچه‌ها، اغلب تا رسیدن به سن مدرسه بسیار بی نظم بوده و معمولا تحمل این رفتار برای والدین و اطرافیان آنها مشکل است. برای حل این مشکل بد نیست ابتدا به خودمان رجوع کنیم؛ چه بسا روش تربیتی ما باعث بروز چنین رفتاری در کودکمان شده است. بنابراین می‌توانیم با تغییر روش‌های تربیتی، کاری کنیم تا کودکانمان رفتار مناسبی داشته باشند.
دستورالعمل ها:
برای بچه ها حد و مرز تعیین کرده و روی آن پافشاری کنید. آنها باید بدانند که شما توقع چه رفتاری را از آنها دارید. روانشناسانان کودک بر این باورند که بچه‌ها خواستار تعیین حد و مرز هستند و بسیار از آن استقبال می‌کنند.
اگر مایلید کودکتان کاری را انجام دهد، او را با تهدید مجبور به انجام آن کار نکنید. تهدید کردنِ کودک با عباراتی چون “اگه اتاقتو تمیز نکنی، از شام خبری نیست”، آسان است، اما وقتی از این کار منصرف می‌شوید و به او شام می‌دهید، به این معناست که روی حرف خود مصر نبوده‌اید. پس بهتر است دست از تهدید کردن بردارید.
برای کودکتان وقت بگذارید. نیازی نیست برای هر دقیقه از روز فرزندتان برنامه ریزی کنید، حتی اگر حوصله ی بازی و یا وقت گذراندن با او را ندارید، بگذارید او شما را همراهی کند. به او اجازه دهید درحالی که آشپزی می‌کنید، تکالیف مدرسه‌اش را روی میز آشپزخانه و در کنار شما انجام دهد. این کار، حس با هم بودن را برای کودکتان تداعی می‌کند و مانع از بروز بی‌نظمی که ناشی – از حس ناامنی است – در رفتار او می‌شود.
تنبیه‌های معقول در نظر بگیرید. بچه ها با یکدیگر فرق دارند. یک کودک ممکن است با تنبیه، آنچه را که باید متوجه شود، در حالی که اگر همین رفتار را با کودک دیگری انجام دهید، نتیجه عکس بدهد. هیچگاه کارهای طاقت فرسا را به عنوان تنبیه به کودکتان ندهید و یا برای او – که جزوی از خانواده است – تنبیه مالی در نظر نگیرید.
به رفتارهای خوب کودکتان پاداش دهید. پشتیبانی به جا و مثبت از کودک، پیام های مثبت برای او دارد. اگر کودکان در ازای کار مثبت پاداش بگیرند، به انجام کارهای خوب تشویق می‌شوند.
روی وقت بچه‌ها برنامه ریزی کنید تا مسئولیت پذیریشان بیشتر شود. هرچه اوقات فراغت بچه‌ها بیشتر باشد، احتمال بروز رفتارهای نامناسب بیشتری از آنها وجود دارد. اوقات فراغت و بیکاری فرزندانتان را تا جایی که ممکن است، کاهش دهید. می‌توانید این زمان ها را با فعالیت‌هایی چون ورزش، مطالعه و یا محول کردن کارهای مفید به آنها پر کنید. اگر فرزندتان رفتاری دارد که ریشه روانشناختی دارد، با روانشناس اطفال مشاوره کنید. این گونه بچه‌ها نیاز به توجه، برخورد خاص و تغییر رژیم غذائی دارند تا بتوانند مسئولانه عمل کنند.
تحقیق رایگان نظم و انظباط در خانواده
