مکان یابی بهینه ایستگاه های آتش نشانی شهر کرمانشاه با استفاده از GIS

مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی  شهر کرمانشاه با استفاده از GIS

پایان نامه (M.A) برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری

این پایان نامه به صورت pdf می باشد (شما می توانید به صورت copypast به word انتقال دهید)

چکیده

با شکسته شدن ساختار پیشین شهرها و شتاب گرفتن روند شهرنشینی در دهه های اخیر، شهرها نیازمند برنامه ریزی دقیق تری در راستای تامین نیازهای شهروندان و ارائه خدمات شهری از جمله تامین بخشی از ایمنی شهر، شده اند. که یکی از وظایف عمده برنامه ریزان ومدیران شهری در تحقق این امر، تعیین مکان مناسب جهت استقرار ایستگاه های آتش نشانی می باشد.

تحقیق حاضر در راستای رسیدن به هدف مذکور انجام گرفته است. بدین منظور ابتدا معیارهای موثر در مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی تعیین گردید که شامل شعاع پوششی، تراکم جمعیت، نزدیکی به شبکه معابر و کاربری اراضی (همسایگی های سازگار و ناسازگار) می باشد.

اطلاعات مکانی و توصیف یایجاد شدند. Arc GIS هریک از معیارها تهیه گردید و لایه های موردنیاز در محیط ۹٫۳ معیارها و زیر معیارهای آن وزن دهی شدند (AHP) سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی ولایه های ایجاد شده با توجه به وزن خود طبقه بندی مجدد گردیدند و به منظور ترکیب نهایی با روش با یکدیگر تلفیق گشته ونقشه نهایی مکان یابی ایستگاه های Index Overlay هم پوشانی شاخص ها آتش نشانی شهر کرمانشاه را به وجود آوردند.

نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل صورت گرفته در حاکی از آن است که ایستگاه های موجود، شهر را به طور کافی تحت پوشش قرار نمی ،GIS محیط دهند و برخی از آنها در مکان های نامناسب احداث گریده اند. نقشه خروجی نشان دهنده مکان های بهینه جهت استقرار ایستگاه های آتش نشانی شهرکرمانشاه می باشد. روش هم ،GIS ،(AHP)

کلیدواژه: مکان یابی، ایستگاه های آتش نشانی، تحلیل سلسله مراتبی پوشانی شاخص ها

حرکت انفجاری جمعیت در نیم قرن اخیر رشد فزاینده ای در شهرنشینی به وجود آورده و جمعیت شهرها را رو به افزایش نهاده است . چنین پدیده ایی در کشور ما در ابعاد مختلف شروع به تجلی کرده و مسائل و مشکلات عدیده ایی را به وجود آورده است . یکی از این مشکلات می تواند مربوط به بحث تامین امنیت شهر و عدم مکان گزینی مناسب و بی برنامگی فعالیت ها و خدمات شهری باشد .

ایستگاه های آتش نشانی که در راستای تامین امنیت شهر فعالیت می کنند بی تاثیر از پیامدهای این امر نمی باشند. بنابراین با توجه به افزایش سریع جمعیت سیستم ایمنی شهر نیز باید در همین راستا بهبود پیدا کند تا بتواند پوشش کافی را بر کل شهرداشته باشد . لازمه این امر در جهت کاهش خسارات ناشی از حوادث، انتخاب مکان هایی مناسب برای ایستگاه ها به منظور سرویس دهی سریع تر می باشد .

انتخاب بهینه این مکان ها تابع اصول و ضوابطی است که بررسی آنها به شیوه سنتی کاری بسیار مشکل و وقت گیر می می تواند راه حل این مشکل باشد چرا که سیستم اطلاعات (GIS) باشد. سیستم اطلاعات جغرافیایی جغرافیایی ابزاری موثر و تواناست که قابلیت حمایت از برنامه ریزی آمادگی، تسهیل و کاهش خطرات واکنش و مدیریت خطرات را دارا می باشد . بنابراین در این تحقیق سعی بر این است که بااستفاده از معیارها و ضوابط موردنظر در رابطه با مکان یابی ایستگاه ها مورد بررسی قرار گرفته و GIS کارایی بهترین و مناسب ترین مکان ها جهت احداث و استقرار ایستگاه های آتش نشانی شهر کرمانشاه پیشنهاد گردد.

فهرست مطالب

چکیده

فصل اول – کلیات تحقیق

۱ – مقدم۲ -۱
۲ – بیان مسئله۳ -۱
۳ – اهداف کلی۴ -۱

-۱ هدف کلی۴ – ۳ -۱

-۲-۳ اهداف جزئی۴ -۱

-۴ ضرورت تحقیق۵ -۱

-۵-۱ پرسش های تحقیق۵

۶-۱ – فرضیه های تحقیق۶

-۷-۱ پیشینه تحقیق۶

-۸ سازمان ها و ارگان هایی که از نتایج تحقیق استفاده خواهند کرد۹ -۱

-۹ روش تحقیق۱۰ -۱

-۱۰ مسایل و مشکلات تحقیق۱۱ -۱

فصل دوم – مبانی و چارچوب نظری

-۱ تعریف و اهمیت مکان یابی۱۴ -۲

-۲ نظریه های موجود در زمینه مکان یابی۱۵ –

۲
-۱-۲ نظریه های مکان یابی مبتنی بر حداقل کردن هزینه۱۶ -۲

-۲-۲ نظریه های مکان یابی با تاکید بر تجزیه و تحلیل بازار۱۶ -۲

-۳-۲ نظریه های مکان یابی براساس حداکثر کردن سود۱۷ -۲

-۳ تئوری های رایج در مکان یابی۱۸ -۲

-۱-۳ تئوری سیستمی ۱۸ -۲

-۲-۳ تئوری مکان مرکزی والترکریستالر۲۰ -۲

-۳-۳ تئوری بک من۲۲ -۲

-۴ مدل های رایج در مکان یابی خدمات شهری۲۲ -۲

-۱-۴ مدل جاذبه۲۲ -۲

-۲-۴ تکنیک های رگرسیون۲۳ -۲

-۳-۴ محدوده های سطوح بازاری و یا خدماتی۲۴ -۲

-۴-۴ مدل تخصیص-مکانیابی۲۵ -۲

-۵-۴ مدل لاری۲۶ -۲

-۶-۴ تجزیه و تحلیل سطوح تجاری و خدماتی با استفاده از تابع و یا بافرینگ ۲۸ –

-۷-۴ تجزیه و تحلیل سطوح تجاری و خدماتی با استفاده از عملیات همسایگی۲۹ -۲

-۸-۴ نظریه اکثریت۲۹ -۲

-۹-۴ مدل همپوشانی شاخص ها۳۰ -۲

-۱۰-۴ مدل منطق فازی۳۱ -۲

-۱۱-۴ مدل تحلیل سلسله مراتبی۳۱ -۲
۳۲AHP -1-11-4 روال کار مدل -۲
۳۳AHP -2-11-4 شرایط مدل -۲

-۵ تعریف سیستم اطلاعات جغرافیایی۳۶ -۲

-۱-۵ سیستم های اطلاعات جغرافیایی و نقش و اهمیت آن در مکان یابی۳۷ –

-۶ مفهوم کاربری زمین۳۹ -۲

-۷ برنامه ریزی کاربری زمین۴۰ -۲

-۸ معیارهای مکان گزینی کاربریهای شهری۴۱ -۲

-۱-۸ عامل سازگاری۴۲ -۲

-۲-۸ عامل مطلوبیت۴۲ -۲

-۳-۸ عامل ظرفیت۴۳ -۲

-۴-۸ عامل وابستگی۴۳ -۲

-۹ ایستگاه های آتش نشانی۴۴ -۲

-۱۰ پیدایش آتش نشانی در جهان۴۵ -۲

-۱۱ تاریخچه حفاظت شهرها در برابر حریق در ایران۴۷ -۲

-۱ آتش نشانی در ایران از بدو پیدایش تا سال ۱۳۰۰ ه . ش۴۸ -۱۱ -۲

-۲ آتش نشانی در ایران از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۰ ه .ش۴۹ -۱۱ -۲

-۳ آتش نشانی در ایران از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۷ ه .ش۵۱ -۱۱ -۲

-۴ آتش نشانی در ایران از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۱ ه .ش۵۲ -۱۱ -۲

-۱۲ تاریخچه تشکیل آتش نشانی در کرمانشاه۵۲ -۲

-۱۳ وضع کنونی سازمان آتش نشانی در کرمانشاه۵۳ -۲

-۱۴ بررسی و ارزیابی فاکتورها و معیارهای مورد نیاز درمکان یابی ایستگاه های آتش نشانی۵۵ -۲

-۱ تراکم جمعیت۵۶ -۱۴ -۲

-۲ شبکه ترافیک۵۶ -۱۴ -۲

-۳ شعاع عملکرد مفید۵۷ -۱۴ -۲

-۴ کاربری اراضی۵۷ -۱۴ -۲

-۵ پتانسیل خطر۵۸ -۱۴ -۲

-۶ شبکه آبرسانی۵۹ -۱۴ -۲

-۷ کیفیت ساختمان کاربری ها۶۰ -۱۴ -۲

فصل سوم – ویژگی های طبیعی و انسانی کرمانشاه و شناخت وضع موجود

-۱ موقعیت جغرافیایی استان و شهر کرمانشاه۶۲ -۳

-۲ ویژگی های طبیعی شهر کرمانشاه۶۴ -۳

-۱-۲ توپوگرافی جغرافیایی شهر کرمانشاه۶۴ -۳

-۲-۲ رودخانه های استان کرمانشاه۶۵ -۳

-۳-۲ زمین شناسی و ژئومرفولوژی ۶۶ -۳

-۴-۲ آب و هوا۶۶ -۳

-۱-۴-۲ میزان بارندگی و درجه حرارت۶۷ -۳

-۲-۴-۲ رطوبت نسبی ، یخبندان۶۸ -۳
-۳ ویژگی های انسانی و اجتماعی شهر کرمانشاه۶۹ -۳

-۱-۳ ویژگی های انسانی و اجتماعی شهر کرمانشاه۶۹ -۳

-۲-۳ جمعیت و اشتغال در استان۷۲ -۳

-۳-۳ موقعیت اقتصادی – اجتماعی۷۲ -۳

-۴ تاریخچه۷۳ -۳

-۱-۴ کرمانشاه از دوره صفویه تا اوایل حکومت پهلوی۷۴ -۳

-۲-۴ کرمانشاه از اول حکومت پهلوی تاکنون ۷۵ -۳

-۵ سطوح مختلف کاربری اراضی در شهر کرمانشاه۷۶ -۳

-۱-۵ مسکونی۷۶ -۳

-۲-۵ آموزش۷۷ -۳

-۱-۲-۵ آموزش عالی و فنی و حرفه ای۷۷ -۳

-۲-۲-۵ آموزش عمومی۷۷ -۳

-۳-۵ بهداشتی – درمانی – بهزیستی۷۷ -۳

-۴-۵ تاسیسات و تجهیزات شهری۷۸ -۳

-۵-۵ تجاری۷۸ -۳

-۶-۵ ورزشی۷۸ -۳

-۷-۵ فضای سبز تجهیز شده (بوستان یا پارک۷۹ -۳

-۸-۵ اداری و انتظامی۷۹ -۳

-۹-۵ فرهنگی و مذهبی۷۹ -۳

-۱-۹-۵ فرهنگی۸۰ -۳

-۲-۹-۵ مذهبی۸۰ -۳

-۱۰-۵ جهانگردی و پذیرایی۸۰ -۳

-۱۱-۵ صنعتی – کارگاهی ۸۰ -۳

-۱۲-۵ حمل و نقل و انبار۸۱ -۳

-۱-۱۲-۵ شبکه معابر۸۱ -۳

-۲-۱۲-۵ انبارها۸۴ -۳

-۱۳-۵ نظامی۸۴ -۳

-۱۴-۵ باغات۸۴ -۳

-۱۵-۵ زمین کشاورزی۸۴ -۳

-۱۶-۵ حرایم و فضای باز ۸۵ -۳

-۱۷-۵ زمین های بایر۸۵ -۳

-۱۸-۵ مخروبه و متروکه۸۵ -۳

-۶ بررسی وضعیت کنونی ایستگاه های آتش نشانی شهر کرمانشاه۸۸ -۳

-۷ بررسی سوانح در شهر کرمانشاه۹۱ -۳

فصل چهارم – تجزیه و تحلیل اطلاعات ومکان یابی بهینه ایستگاه های آتش نشانی

-۱ گردآوری اطلاعات و داده ها۹۵ -۴

-۲ معیارها و فاکتورهای مورد نیاز در مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی۹۶ -۴

-۳ وزن دهی معیارها و ضوابط۹۷ -۴

-۴ ساختار سلسله مراتبی ۹۷ -۴

-۵ تبیین ضریب اهمیت معیارها و زیرمعیارها۱۰۰ -۴

-۶ ماتریس مقایسه دو رویی ضوابط و معیارهای تعیین کننده در مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی -۴

و محاسبه میانگین هندسی و ضریب اهمیت آنها۱۰۱

-۱-۶ محاسبه میانگین هندسی معیارها۱۰۳ -۴

-۲-۶ محاسبه ضریب اهمیت معیارها۱۰۳ -۴

-۷ ماتریس های مقایسه دودویی زیر معیارها و محاسبه میانگین هندسی و ضریب اهمیت آنها….. ۱۰۴ -۴

-۱-۷ شعاع پوششی و تعیین شعاع عملکرد مفید برای ایستگاه های آتش نشانی ۱۰۴ -۴

-۲-۷ نزدیکی به شبکه معابر۱۰۷ -۴

-۱-۲-۷ محاسبه میانگین هندسی زیر معیارهای نزدیکی به شبکه معابر۱۰۷ -۴

-۲-۲-۷ محاسبه ضریب اهمیت زیر معیارهای نزدیکی به شبکه معابر۱۰۸ -۴

-۳-۷ تراکم جمعیت۱۱۰ -۴

-۱-۳-۷ محاسبه میانگین هندسی زیر معیارها ی تراکم جمعیت۱۱۱ -۴

-۲-۳-۷ محاسبه ضریب اهمیت(وزن) زیر معیارهای تراکم جمعیت. ۱۱۱ -۴

-۴-۷ همسایگی های سازگار۱۱۳ -۴

-۱-۴-۷ محاسبه میانگین هندسی زیر معیارهای همسایگی های سازگار۱۱۳ -۴

-۲-۴-۷ محاسبه ضریب اهمیت (وزن) زیر معیارهای همسایگی های سازگار۱۱۴ -۴

-۳-۴-۷ ترکیب و تلفیق همسایگی های سازگار۱۲۵ -۴

-۵-۷ مقایسه دودویی زیر معیارهای همسایگی های ناسازگار۱۲۷ -۴

-۱-۵-۷ محاسبه میانگین هندسی زیر معیارهای همسایگی های ناسازگار۱۲۷ -۴

-۲-۵-۷ محاسبه ضریب اهمیت (وزن) زیر معیارهای همسایگی های ناسازگار۱۲۸ -۴

-۳-۵-۷ ترکیب نمودن لایه های همسایگی های ناسازگار۱۳۶ -۴

-۸ بررسی سازگاری در قضاوت ها۱۳۸ -۴

-۱-۸ بررسی سازگاری قضاوت ها در تعیین ضریب اهمیت معیارهای مربوط به مکان یابی ایستگاه -۴

های آتش نشانی۱۳۹
۱۳۹AW -1-1-8

محاسبه بردار -۴
۱۳۹L -2-1-8

محاسبه -۴
۱۴۰CI) -3-1-8

محاسبه شاخص سازگاری -۴
۱۴۰CR) -4-1-8 محاسبه ضریب سازگاری -۴
-۹ ترکیب نهایی لایه ها ۱۴۰ -۴

فصل پنجم – نتیجه گیری آزمون فرضیات و ارائه پیشنهادات

-۱ خلاصه تحقیق۱۴۴ -۵

-۲ آزمون فرضیات۱۴۵ -۵

-۱-۲ آزمون فرضیه اول ۱۴۵ -۵

-۲-۲ آزمون فرضیه دوم۱۴۵ -۵

-۳ بحث و نتیجه گیری ۱۴۶ -۵

-۴ ارائه پیشنهادات۱۴۸ -۵

منابع و ماخذ۱۵۱

فهرست جداول و نمودارها

۱– استانداردهای کمی در شهرسازی در زمینه شیرهای آب آتش نشانی۵۹ – جدول شماره ۲
۱- میزان بارندگی و میانگین دما در ایستگاه های هواشناسی استان کرمانشاه۶۸ – جدول شماره ۳
۲- برآورد جمعیت استان کرمانشاه در سال ۱۳۸۹ به تفکیک شهر و شهرستان۷۰ – جدول شماره ۳
۳- الگوی کاربری اراضی شهر کرمانشاه در وضع موجود۸۷ – جدول ۳
۴- لیست اسامی ایستگاه های سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کرمانشاه۸۹ – جدول ۳
۹۲۵- آمار آتش سوزی شهر کرمانشاه به تفکیک عوامل و اماکن در سال ۱۳۸۸ – جدول ۳
۹۳۶-آمار حوادث در سه ماهه اول ۱۳۸۹ – جدول شماره ۳

برای مقایسه دودویی معیارها۱۰۰ (L.Saaty) 1- مقیاس ۹ کمیتی ال ساعتی – جدول شماره ۴

۲- مقایسه زوجی معیارهای تعیین کننده در مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی۱۰۱ – جدول شماره ۴
۳- ماتریس مقایسه دودویی زیرمعیارها نزدیکی به شبکه معابر۱۰۷ – جدول شماره ۴
۴- ماتریس مقایسه دودویی زیر معیارهای تراکم جمعیت۱۱۰ – جدول شماره ۴
۵- ماتریس مقایسه دودویی زیر معیارهای همسایگی های سازگار۱۱۳ – جدول شماره ۴
۶- ماتریس مقایسه دودویی کاربری مسکونی۱۱۵ – جدول شماره ۴
۷- ماتریس مقایسه دودویی کاربری تجاری۱۱۵ – جدول شماره ۴
۸- ماتریس مقایسه دودویی کاربری پمپ بنزین ها۱۱۶ – جدول شماره ۴
۹- ماتریس مقایسه دودویی کاربری ورزشی کوچک۱۱۶ – جدول شماره ۴
۱۰ – ماتریس مقایسه دودویی کاربری هتل۱۱۷ – جدول شماره ۴

۱۱ ماتریس مقایسه دودویی کاربری باغ ها۱۱۷ – جدول شماره ۴
۱۲ – اوزان نرمال درون گروهی همسایگی های سازگار۱۱۸ – جدول شماره ۴
۱۳ – ماتریس مقایسه دودویی زیر معیارهای همسایگی های ناسازگار۱۲۷ – جدول شماره ۴
۱۴ – ماتریس مقایسه دودویی کاربری بهداشتی – درمانی ۱۲۹ – جدول شماره ۴
۱۵ – ماتریس مقایسه دودویی کاربری مذهبی۱۲۹ – جدول شماره ۴
۱۶ – ماتریس مقایسه دودویی کاربری ورزش بزرگ۱۳۰ – جدول شماره ۴
۱۷ – ماتریس مقایسه دودویی ترمینال بین شهری۱۳۰ – جدول شماره ۴
۱۸ – اوزان نرمال درون گروهی همسایگی های ناسازگار۱۳۱ – جدول شماره ۴
۱۳۸R.I) 19 – شاخص تصادفی بودن – جدول شماره ۴
۶۹۱- تغییرات جمعیت کرمانشاه در میان سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۵ – نمودار شماره ۳
۱- ساختار سلسله مراتبی مکان یابی بهینه ایستگاه های آتش نشانی ۹۹ – نمودار ۴

فهرست نقشه ها و عکس ها – l;hk dhfd fidki hdsj’hi Hja kakhkd

۱- نقشه ایران و موقعیت استان کرمانشاه در کشور ایران۶۳ – نقشه شماره ۳
۲- نقش تراکم جمعیت شهرکرمانشاه۷۱ – نقشه شماره ۳
۳- نقشه طبقه بندی معابر شهری شهر کرمانشاه۸۲ – نقشه شماره ۳
۴- نقشه میزان سرعت دسترسی ها ی شهر کرمانشاه۸۳ – نقشه ۳
۵- نقشه پراکندگی سطوح مختلف کاربری اراضی شهر کرمانشاه۸۶ – نقشه شماره ۳
۶- نقشه موقعیت مکانی ایستگاه های آتش نشانی شهر کرمانشاه۹۰ – نقشه شماره ۳
۱- نقشه شعاع پوششی ایستگاه های آتش نشانی شهر کرمانشاه۱۰۶ – نقشه شماره ۴
۲- نقشه وزن پذیری شبکه معابر شهر کرمانشاه۱۰۹ – نقشه شماره ۴
۳- نقشه وزن پذیری تراکم جمعیت شهر کرمانشاه۱۱۲ – نقشه شماره ۴
۴- نقشه فاصله کاربری های تجاری شهرکرمانشاه۱۱۹ – نقشه شماره ۴
۵- نقشه فاصله کاربری های مسکونی شهرکرمانشاه۱۲۰ – نقشه شماره ۴
۶- نقشه فاصله کاربری های ورزشی کوچک شهرکرمانشاه۱۲۱ – نقشه شماره ۴

۷- نقشه فاصله پمپ بنزین های شهرکرمانشاه۱۲۲ – نقشه شماره ۴
۸- نقشه فاصله هتل های شهرکرمانشاه۱۲۳ – نقشه شماره ۴
۹- نقشه فاصله کاربری های باغ شهر کرمانشاه۱۲۴ – نقشه شماره ۴
۱۰ – نقشه وزن پذیری همسایگی های سازگار شهر کرمانشاه۱۲۶ – نقشه شماره ۴
۱۱ – نقشه فاصله کاربری های بهداشتی – درمانی شهر کرمانشاه۱۳۲ – نقشه شماره ۴
۱۲ – نقشه فاصله کاربری های ورزشی بزرگ شهر کرمانشاه۱۳۳ – نقشه شماره ۴
۱۳ – نقشه فاصله کاربری های مذهبی شهرکرمانشاه۱۳۴ – نقشه شماره ۴
۱۴ – نقشه فاصله ترمینال های بین شهری شهر کرمانشاه۱۳۵ – نقشه شماره ۴
۱۵ – نقشه وزن پذیری همسایگی های ناسازگار شهر کرمانشاه۱۳۷ – نقشه شماره ۴
۱۶ – نقشه خروجی مکان گزینی ایستگاه های آتش نشانی شهر کرمانشاه۱۴۲ – نقشه شماره ۴
۱- نقشه پیشنهادی مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی شهر کرمانشاه۱۵۰ – نقشه شماره ۵
۱- اکیپ سیار امداد و نجات شهرداری کرمانشاه۱۴۹ – عکس شماره ۵

چکیده