پایان نامه بررسی دیدگاه جامعه میزبان جهت پذیرش گردشگران نواحی روستایی

پایان نامه گردشگری روستایی

 پایان‌نامه بررسی دیدگاه جامعه میزبان جهت پذیرش گردشگران نواحی روستایی (مطالعه موردی،دره قاهان)

چکیده:

امروزه بسیاری از پژوهشگران و برنامه ریزان محلی توجه خود را بر روی  نقش گردشگری در توسعه اقتصادی، اجتماعی و محیطی  شهرها متمرکز نموده‌اند. روند ورود گردشگران به روستای دره قاهان با اندکی نوسان هرساله رو به فزونی بوده است و بنا بر  برآوردها سالانه بیش از ۲۵۰۰۰۰ نفر از این روستا بازدید می‌کنند.

بر همین مبنا، هدف این پایان نامه (بررسی دیدگاه جامعه میزبان جهت پذیرش گردشگران نواحی روستایی)  برآورد ظرفیت پذیرش گردشگری و بررسی شاخص‌های اثرگذار بر کیفیت تجربه گردشگری در روستای دره قاهان از دیدگاه جامعه میهمان می‌باشد.

جذب گردشگر در روستا

در این پژوهش از یک‌ طرف با استفاده از مدل اتحادیه جهانی حفاظت از محیط‌ زیست به سنجش ظرفیت پذیرش گردشگری روستای دره قاهان پرداخته‌ایم  و از طرف دیگر در سنجش میزان کیفیت تجربه گردشگری، گردشگران از روش پیمایش میدانی و تکمیل پرسشنامه استفاده کرده ا یم. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که گردشگران عمدتاً در اواخر فصل زمستان و دوماهه اول فصل بهار، به روستای دره قاهان وارد می‌شوند. حجم گردشگران ورودی به این روستا بیش از ظرفیت پذیرش بالفعل این روستا می‌باشد و روند توسعه گردشگری در این روستا با توجه به ظرفیت پذیرش تعیین‌شده شکلی ناپایدار دارد.

از دیگر سو با توجه به رویکرد مبتنی بر تئوری چرخه‌ها، گردشگری روستای دره قاهان در یک روند ناقص و ناموزون در مرحله اشباع قرارگرفته، بدون اینکه زیرساخت‌های موردنیاز گردشگران تأمین گردد؛ و به‌ویژه در سه ماهه اول سال تعداد گردشگران به اوج میزان خود می‌رسد و تأثیرات منفی گردشگری در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیطی در محیط آشکار می‌گردد.

همچنین سطح رضایت جامعه گردشگران نسبت به خدمات، تسهیلات، نحوه برخورد جامعه میزبان و عملکرد مدیریت روستایی حوزه گردشگری پایین‌تر از حد متوسط بوده، و مهم‌ترین عامل جذب گردشگران به مقصد روستای دره قاهان وجود جاذبه‌های تاریخی ـ فرهنگی و همچنین جاذبه‌های طبیعی این روستا است.

کلیدواژگان: ظرفیت پذیرش فیزیکی،ظرفیت پذیرش واقعی، شاخص های کیفیت تجربه گردشگری،روستای دره قاهان

گردشگری به عنوان صنعتی نوپا در سال های اخیر تأثیرات زیادی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهان داشته است. ایجاد اشتغال، ارزآوری، تعادل منطقه ای، کمک به صلح جهانی، کمک به سرمایه گذاری در میراث فرهنگی، بهسازی محیط،کمک به بهسازی زیستگاه های حیات وحش، توسعه نواحی روستایی دارای جاذبه های گردشگری و جلوگیری از برون کوچی جمعیت و مانندآن، از جمله مزایای این صنعت بوده است (صدر موسوی و دخیلی کهنموئی، 1383:92).

در دهه های اخیر، اهمیت گردشگری در سطح بین المللی هم از لحاظ تعداد گردشگران و هم از لحاظ درآمد ارزی همواره و به صورت بی سابقه ای در حال افزایش بوده است .

 اهمیت گردشگری درعصرحاضر بیش از همه وابسته به چرخهاقتصادی آن می باشدکه قابلیت بالایی درزمینهپویایی اقتصادمحلی و بین المللی دارامی باشد.به گونه ای که مصرف گردشگری،سرمایه گذاری دولتی و خصوصی و همچنین صادرات درصنعت گردشگری درسال 2004رشدی معادل 9/5 درصددرحدود5/5تریلیون دلارداشته است.(Chiang Lee,2008:180)

براساس آمارسازمان جهانی گردشگری[1]،شمارگردشگران درجهان درسال2005 به 808 میلیون نفررسیده است که نسبت به سال2004 درحدود5/5 درصدرشدداشته است.این درحالی است که رشدگردشگری درقاره آفریقابا10درصدرشد،پیشتازاست.بعدازآن آسیا و اقیانوسیه با4/7درصد،خاورمیانه با9/6 درصد،آمریکاباحدود8/5 درصد و اروپابا3/4 قراردارند.(WTO,2006)و پیش بینی می شود تاسال 2010سالیانه بیش ازیک میلیاردجهانگرددرسراسرجهان سفرکنند.

با توجه به تأثیر شگرف گردشگری در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جوامع امروز، باید با نظری بلند ومدیریتی عالمانه، آگاهانه و با برنامه ریزی درست، در جهت گسترش آن تلاش کرده و آثار منفی آن را به حداقل رسانید(محلاتی،1380 :6). بنابراین توجه به صنعت گردشگری بیانگراین واقعیت است که این امربه یک سلسله تاثیرات و تغییرات اقتصادی،فرهنگی و اجتماعی و حتی محیطی درهرکشورمی انجامد.(Perace,1989)

گردشگری روستایی چیست

ایران ازجنبه جاذبه های گردشگری،دارای انواع اقلیم ها،فضاها و فصل هاست و ازجنبه آثار باستانی،مناطق تفریحی و زیبایی های طبیعی باکشورهای پیشرفته درصنعت گردشگری برابری می کند.

ایران دارای دشت ها،کوهسارها،کویرها،غارها،دریاچه ها،آبشارها،موزه ها،ابنیه تاریخی و باستانی،کارگاه های سنتی،صنایع دستی بی نظیر و بسیاری ازعوامل رونق بخش گردشگری است و ازاین جنبه،جزء معدود کشورهای جهان به شمارمی آیدکه بامدیریت موثراین منابع و امکانان می تواندبه منافع مادی و معنوی فراوان دست یابد.ایران ازلحاظ دارابودن ابنیه و آثارتاریخی جزو 9 کشورنخست دنیا و از لحاظ جاذبه های اکوتوریستی درمیان 10کشوربرتردنیاقراردارد.

بنابراین کشور ایران نیز با توجه به تعدد جاذبه های گردشگری، از توانمندی بالایی در زمینه سرمایه گذاری در این صنعت برخوردار است، معهذا  آن­چه که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته که در زمینه صنعت گردشگری پیشگام بوده اند رخ داده است توسعه ناپایدار گردشگری در ابعاد مختلف محیطی و انسانی است که مضرات آن درطولانی مدت بسیار بیشتر از منافع کوتاه مدت آن بوده است.

در واقع تاثیرات گردشگری که شکلی پایدار یا ناپایدار خواهد داشت متاثر از عملکرد گردشگران است. و انواع گردشگری را با توجه به عملکرد گردشگران می توان به دو دسته پایدار و ناپایدار تقسیم نمود (زاهدی، 1382 :91). افزایش استفاده گردشگران از یک جاذبه گردشگری  تهدیدی برای کاهش قدرت جذب آن جاذبه به حساب می آید.

به گونه­ای که هال معتقد است افزایش تعداد بازدیدکنندگان از یک سایت گردشگری باعث به هم ریختن یکپارچگی محیط اکولوژیکی و انسانی آن منطقه می گردد در حالی که این یکپارچگی و هماهنگی به عنوان اصلی ترین جاذبه آن منطقه محسوب می گردد.

بر این اساس مدیریت منابع و محصولات گردشگری، شامل منابع اکولوژیکی و انسانی بر مبنای گردشگری پایدار اهمیت بسیاری داشته و جهت رسیدن به این مهم و کاستن از تاثیرات مخرب  محیطی آن بایستی این تاثیرات بدرستی شناخته شده و یک دانش صحیح از این که چگونه گردشگری باعث بوجود آمدن این تاثیرات می گردد حاصل آید (D.Sun and D.Wash,1998: 145).

بنابراین  طبیعت و کیفیت محیط منطقه ، نقش بسیار مهمی در ارتقاء محصول گردشگری بازی می کنند و غالب مقاصد گردشگری به این نتیجه واقف گشته اند که رقابت در گردشگری بدون توسعه پایدار امری وهمی و محال است,2004:21)  Fernando,Yeamduan, Daniel) .

ظرفیت پذیرش معیاری است که حداکثر دامنه استفاده از یک موقعیت و محل تفرجی یا هر منبع خاص را بدون وارد آوردن خسارتی به سیما و حد بردباری آن نشان می­دهد ( نهرلی و رضایی،1381 : 102).

در این پایان­ نامه هدف برآورد ظرفیت پذیرش گردشگری و بررسی روند توسعه پایدار گردشگری در دره قاهان استان قم می­باشد. دره قاهان که شامل روستاهای آغلک، بنابر،جیمزقان، قاهان، نویس و انجیله می باشند از توابع بخش خلج ستان شهرستان قم می باشد که با توجه به ساختار منطقه عموما بازدیدکنندگان دره قاهان را علاقمندان به طبیعت گردی و گردش کننده در مناطق ییلاقی و کوهستانی شکل می دهدکه به عنوان مقصدگردشگری ییلاقی دراستان قم می باشد و دارای جاذبه های گردشگری فراوانی است که در سالهای اخیر با توجه به روند پرشتاب افزایش تعداد گردشگران و آلودگی­های مختلفی که در اثر توسعه فعالیت­های گردشگری در این روستا بوجود آمده­اند در حال تجربه نمودن شکلی از توسعه ناپایدار است.

 از این ­رو تعیین آستان های لازم جهت پذیرش گردشگری و سنجش پایداری توسعه گردشگری در این روستا لازم بنظر می­رسد. بمنظور جلوگیری از فشار بیش از حد به منابع گردشگری روستا و کنترل آثار مخرب توسعه گردشگری قصد بر آن است تا به تعیین میزان ظرفیت پذیرش گردشگری در راستای توسعه پایدار در این روستا پرداخته شود.

فهرست مطالب: گردشگری روستایی

چکیده۶

فصل اول: کلیات    ۸

بیان مسئله۹
۱-۱-سوالات تحقیق    ۱۱
۱-۲-فرضیه ها    ۱۲
۱-۳-اهمیت و ضرورت تحقیق    ۱۲
۱-۴-اهداف تحقیق    ۱۲
۱-۵-پیشینه تحقیق    ۱۲
۱-۶-فرایند و روش تحقیق    ۱۳
۱-۷-نوع اطلاعات و روش گردآوری آن    ۱۳

فصل دوم: مروری بر ادبیات نظری و تجربی    ۱۴

۲-۱- مقدمه    ۱۵
۲-۲-گردشگری    ۱۷
گردشگری روستایی    ۱۷
۲-۳- توسعه پایدار گردشگری    ۱۹
۲-۴- اثرات گردشگری    ۲۳
۲-۴-۱- تأثیرات اقتصادی گردشگری    ۲۳
۲-۴-۲- تأثیرات فرهنگی و اجتماعی    ۲۴
۲-۴-۳- تاثیرات زیست محیطی گردشگری    ۲۵
۲-۵- راهبردهای توسعه صنعت گردشگری    ۲۶
۲-۶- مدیریت گردشگری    ۲۷
۲-۷- نوع شناسی انواع اکوتورسیم (گردشگری طبیعت محور)    ۳۰
۲-۸- رویکردهای توسعه روستایی    ۳۰
۲-۹- نظرات و دیدگاه های توسعه گردشگری در روستا    ۳۱
۲-۱۱- جاذبه ها و منابع گردشگری    ۳۳
۲-۱۱-۱- جاذبه های اصلی طبیعی    ۳۳
۲-۱۱-۲- جاذبه های اصلی انسان ساخت    ۳۳
۲-۱۱-۳- جاذبه هایی خاص گردشگری    ۳۳
۲-۱۲- جایگاه ظرفیت پذیرش در نظام برنامه ریزی ، گردشگری و مدیریت محیط زیست    ۳۵
۲-۱۳- کاربرد ظرفیت پذیرش در گردشگری    ۳۸
۲-۱۴- ظرفیت پذیرش    ۳۹
۲-۱۵- مفاهیم و ویژگیهای ظرفیت پذیرش گردشگری    ۴۱
۲-۱۶- رویکردهای مطرح در زمینه ظرفیت پذیرش گردشگری    ۴۷
۲-۱۷- مدل های ظرفیت پذیرش گردشگری    ۵۳
۲-۱۷-۱-ظرفیت پذیرش فیزیکی (PCC)    ۵۳
۲-۱۷-۲- ظرفیت پذیرش واقعی Rcc    ۵۴
۲-۱۷-۳- ظرفیت پذیرش موثر (Ecc)    ۵۶

فصل سوم: بررسی و مطالعه شهرقم و روستای دره قاهان    ۵۷

۳-۱- مشخصات و موقعیت جغرافیایی استان قم    ۵۸
۳-۲- مشخصات و موقعیت جغرافیایی دره قاهان    ۵۹
۳-۳- منابع گردشگری منطقه نمونه    ۶۲
۳-۳-۱- جاذبه های گردشگری منطقه    ۶۲
۳-۳-۲- جاذبه های طبیعی منطقه قاهان    ۶۹
۳-۳-۲- جاذبه های تاریخی – فرهنگی    ۷۳
۳-۳-۳- جاذبه های مذهبی    ۸۲
۳-۴- امکانات گردشگری منطقه    ۸۹
۳-۴-۱-  بررسی وضعیت امکانات اقامتی    ۹۰
۳-۴-۲-بررسی امکانات پذیرایی    ۹۳
۳-۴-۳-  بررسی وضعیت اطلاع رسانی    ۹۴
۳-۴-۴-  بررسی امکانات خرید و …    ۹۴
۳-۴-۵-  بررسی امکانات و خدمات بانکی    ۹۵
۳-۴-۶-  بررسی وضعیت امنیت محدوده مورد مطالعه    ۹۵
۳-۴-۷-  بررسی وضعیت نیروی انسانی شاغل در بخش گردشگری    ۹۶
۳-۴-۷-۱- نیروی انسانی شاغل در اقامتگاه ها و مراکز پذیرایی    ۹۷
۳-۵- وضعیت بهره برداری از جاذبه های منطقه    ۱۰۲
۳-۶- کاربری اراضی منطقه    ۱۰۳
۳-۷-اقتصاد گردشگری    ۱۰۵
۳-۷-۱- وضعیت سرمایه گذاری های انجام شده و در دست اجرا    ۱۰۵
۳-۷-۲- بررسی وضعیت بخشهای عمده اقتصادی در منطقه    ۱۰۵
۳-۷-۳- فعالیت بازرگانی    ۱۰۷
۳-۷-۴-رستوران و هتلداری    ۱۰۷
۳-۷-۵-بررسی الگوهای معیشتی و هزینه، درآمد خانوار    ۱۰۸
۳-۷-۶-پروژه های سرمایه گذاری در بخش گردشگری دهستان قاهان    ۱۱۷
۳-۷-۷- طبقه بندی جمعیتی سکونتگاهها    ۱۱۸
۳-۷-۸- سطح بندی و طبقه بندی جمعیتی سکونتگاههای بخش خلجستان    ۱۱۹
۳-۷-۹- سطح بندی و طبقه بندی جمعیتی  روستای قاهان    ۱۲۰
۳-۸- جمعیت، خانوار و بعد خانوار در روستای قاهان    ۱۲۱

فصل چهارم: سنجش ظرفیت پذیرش گردشگری در روستای دره قاهان    ۱۲۳

۴-۱-مقدمه    ۱۲۴
۴-۲-سنجش ظرفیت پذیرش گردشگری    ۱۲۵
۴-۲-۱-  سنجش ظرفیت پذیرش فیزیکی روستای دره قاهان    ۱۲۵
۴-۲-۲-سنجش ظرفیت پذیرش واقعی روستای دره قاهان    ۱۲۷
۴-۲-۳-سنجش ظرفیت پذیرش موثر روستای دره قاهان    ۱۳۰
۴-۳- مدلسازی ظرفیت پذیرش حوزه گردشگری روستای دره قاهان با تاکید بر نگاه جامعه میزبان    ۱۳۱
۴-۴- یافتههای توصیفی تحقیق    ۱۳۵
۴-۵- بررسی تاثیرات  اجتماعی ـ استدراکی گردشگری در روستای دره قاهان از نگاه جامعه میزبان    ۱۳۸
۴-۶- بررسی  ابعاد اقتصادی گردشگری بر اوضاع روستای دره قاهان از نگاه جامعه میزبان    ۱۴۱
۴-۷- تاثیرات فعالیتهای گردشگری بر وضعیت محیط کالبدی ـ فیزیکی روستا از نگاه جامعه میزبان    ۱۴۳
۴-۸- نگرش جامعه میزبان نسبت به روند توسعه گردشگری در روستای دره قاهان    ۱۴۶
۴-۹- آنالیز و تحلیل یافته های پرسشنامههای جامعه میزبان    ۱۴۷
۴-۱۰: سنجش کیفیت تجربه گردشگری روستای دره قاهان از نگاه گردشگران ( جامعه میهمان)    ۱۵۴
۴-۱۱- تحلیل یافته های عمومی مرتبط با گردشگران    ۱۵۶
۴-۱۲- تحلیل یافتههای مرتبط با سفر و گردشگری    ۱۵۸
۴-۱۳- بررسی شاخصهای اثرگذار بر کیفیت تجربه گردشگری    ۱۶۱
۴-۱۴- بررسی جایگاه گردشگری روستای دره قاهان در روند چرخه عمر مقصد    ۱۶۳
۴-۱۵- جمع بندی و نیتجه گیری    ۱۶۵

فصل پنجم:جمع بندی، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات    ۱۶۷

پیشنهادات    ۱۷۱

منابع و ماخذ ۱۷۳

گردشگری روستایی – ‘vna’vd v,sjhdd