پایان نامه بررسی و تحلیل ظرفیت گردشگری در معبد آناهیتا

گردشگری در معبد آناهیتا : فعالیت گردشگری به عنوان یکی از مهمترین فعالیت های اقتصادی در جهان امروز قلمداد شده است که توجه اغلب کشورهای جهان را به خود جلب کرده است. درآمدهای میلیاردی این فعالیت مهم اقتصادی، اکثر کشورها را واداشته که به هر نحو ممکن حداکثر بهره برداری را از فرصت پیش آمده ببرند و سهم بیشتری از درآمدها را نصیب خود کنند.

گردشگری به انتقال ثروت از شمال به جنوب و از کشورهای صنعتی به کشورهای در حال توسعه کمک می کند. گردشگری بدون شک از نظر ایجاد اشتغال بسیار تأثیر گذار است وآماده ترین منبع بهره برداری جهت تأمین سرمایه گذاری یا کاهش بدهی محسوب می گردد.

گردشگری اصولا یک عامل قوی اقتصادی در کشورهای در حال توسعه می باشد. گردشگری در بعد ملی نیز می تواند به عنوان یک عامل بسیار اثرگذار در توزیع و انتقال اشتغال و درآمد بین مناطق، تعامل فرهنگی و اجتماعی و یکپارچگی ملی و… عمل کند. این درحالی است که ویژگی اقتصادی تنها ویژگی گردشگری نمی تواند باشد بلکه موضوع از ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی و … نیز قابل تعمق و بررسی است.

کشور ما ایران از دیرباز به دلیل وجود آثار باستانی ملی و تمدنی و تاریخی- زیارتی همچنین زیبایی های اکولوژیکی و آداب و رسوم خاص ایرانی یکی از مراکزی بوده است که توجه جهانگردان زیادی را به خود جلب کرده است.

این درحالی است که حتی در داخل خود مناطق کشور نیز تنوعات جغرافیایی- اکولوژیکی، فرهنگی، اجتماعی و … باعث انگیزهای بسیار در گردشگری داخلی بوده است.  با این وجود متأسفانه آنچنان که باید و شاید از این امکانات هم در بعد ملی و هم در مقیاس بین المللی استفاده نشده است.

به عبارت دیگر برای توسعه جهانگردی، زمینه ها و بسترهای مناسبی در کشور وجود دارد، که حذف آن از مناسبات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مردم کشور و یا سوق دادن آن در مسیر ناصحیح و تحمیلی، نه تنها از شدت بحران نخواهد کاست، بلکه حل آن را به زمانی طولانی تر و هزینه هایی بیشتر موکول خواهد کرد (رهنمایی،1377؛ص65).

امروزه کشورهای مختلف دنیا با به نمایش گذاردن جذابیت های کشور خود به مردم دیگر نقاط جهان درآمد فراوانی را نصیب کشور خود می کنند و در ارتقاء فرهنگ تعامل با سایر کشورها و رفع تنش و تقابل در نظام بین الملل می کوشند.

از طرف دیگر توسعه فعالیت گردشگری در کشورشان نیز تا حد زیادی به توزیع حرکت توسعه یافتگی، عدالت و آمایش سرزمین در سطح ملی کمک نموده است.

. از جمله تحولات موجود در بستر نظام جهانی، تحول و توسعه در زمینه فعالیت گردشگری می باشد. ایران از جمله کشورهای قابل ذکر است که از زمان فتحعلی شاه تا امروز هنوز به تصمیمی قاطع، فراگیر و نهادینه شده در زمینه تحولات جهانی دست نیافته است و هنوز در حال واکنش است. پارادوکس«تقابل- تعامل»( سریع القلم، محمود؛ 1384ص 56-77) با محیط بین المللی، به سیاست گذاریهایی گوناگون می انجامد و بر مسائل اجتماعی، فرهنگی، هنری، آموزشی و اقتصادی و گردشگری بین المللی اثر مستقیم خواهد داشت.

اهم دیدگاه های موجود در زمینه توسعه گردشگری در کشور را می توان به طور کلی به دو دسته، دیدگاه توسعه فرهنگی(جهانگردی مشروط)، دیدگاه توسعه اقتصادی(حداکثر سود)(پوراحمد، 1378؛ص13-12) تقسیم نمود، اما آنچه به وضع نابسامان داخلی شدت بخشیده، رنگین کمان فکری و فلسفی در میان ایرانیان است: طیف تفکرات مارکسیستی، طیف تفکرات ناسیونالیستی، طیف تفکرات دینی و طیف تفکرات ترکیبی با ریشه تجددخواهی. در این آشفته بازار اندیشه، طبعاً سیستمی که مورد اجماع نظر اهل فکر و سیاست و کانونهای بالفعل – به عنوان مثال در زمینه گردشگری، باشد ظهور نکرده است.

با آنکه نزدیک به نیم قرن تفکرات جدید در ایران ترجمه و منتقل شده است، پوسته و ظاهر آن از جذابیت بیشتری برای دولتمردان برخوردار بوده و فهم غلط مبانی و گزینش بخشهای ظاهری آن باعث حذف بی مورد لایه هایی از جامعه و موجب به عقب افتادن ورود اصالت فکری، فلسفی، هنری، علمی فن آورانه و به طور کلی« زوال اندیشه در فهم مبانی نظری توسعه و تجدد»(طباطبایی، 1385؛ص14) گردیده است.

فعالیت گردشگری هم به عنوان جزئی از این سیستم به دور از پیامدهای ناگوار در آن نخواهد توانست مسیر بالندگی را طی کند.

گردشگری در سطح جهان به عنوان یک فعالیت حساس به شرایط کشورها نیازمند تبیین اساسی از جنبه های گوناگون است و تفکیک این بخش از سایر بخشهای موجود در کشور و بررسی تک بعدی آن نمی تواند منجر به بهبود آن شود. به عبارت دیگر مدیریت گردشگری همواره نیازمند رویکردی نظام گرا است (الوانی و دیگران، 1385؛ 85).

بنا به عقیده کاسترز« جهانگردی، دانش چند رشته ای است که اگر بدون تجزیه و تحلیل های سیاسی دقیق، توسعه و تکامل یابد، قطعاً کامل نخواهد بود» و سیاست های عمومی جهانگردی همواره در فرایندی پویا و پایدار تدوین می شوند(هال و دیگران،1385؛ ص15-14). جهانگردی به عنوان یک ارتباط میان فرهنگی است(همایون،1384؛ص26) و کیفیت روابط اقتصادی – سیاسی و فرهنگی بین کشورها بر ذهنیت و همچنین شناخت شهروندان آنها از یکدیگر تأثیر می گذارد.

کیفیت شناخت به صورت مستقیم برنوع و میزان رابطه افراد کشورها در قالب رفتار گردشگری اثر می گذارد. با رشد روزافزون وسایل ارتباط جمعی و تسریع در جابجایی اطلاعات همچنین فشردگی فواصل جغرافیایی هر تحول و تغییری در هر نقطه از جهان با کمترین زمان به اطلاع افراد ساکن روی کره زمین می رسد. ثبات سیاسی- اقتصادی و امنیتی موجود در یک کشور از جمله عوامل پایه ای در جذب گردشگر خارجی می باشد. مادام که کشوری در تقابل و کنش و اصطکاک با سیستم حاکم بر نظام جهانی باشد نمی توان انتظار داشت که گردشگر خارجی اوقات فراغت و آسایش خود را در آن کشور سپری کند.

تعریف مسأله، هدف و ضرورت

سیرو سیاحت و سفرهای گردشگری ، هرچند بر طبق یافته های باستانی و داده های تاریخی پدیده ای دیرپا و قدیمی است وعمری به قدمت تاریخ و تمدن بشر دارد، اما ضرورتهای زمان، همراه با توسعه و گسترش شگفت آور پدیده گردشگری که به صورت افزایش جریان سفرهای ملی، منطقه ای و بین المللی به وقوع پیوسته است، دانش و رویکرد جدیدی به نام صنعت گردشگری را به وجود آورده است که مفاهیم تازه ای به آن داده و گردشگری را به عنوان ابزاری کارساز در خدمت صلح و دوستی جهانی، تبادل فرهنگی ملتها، تفاهم بین المللی، توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشورها وکسب درآمدهای سرشار و غیره، بدل ساخته است.

امروزه فعالیت گردشگری به عنوان یک صنعت بدون دود هم علت و هم پیامدی در روند جهانی شدن است(Mow forth and Munt,2003,p8 )، بر طبق گفته آنتونیو انریکز ساویناک[۱] دبیر کل سازمان جهانی گردشگری(۱۹۹۵)، به طور قطع گردشگری به عنوان یک نیروی محرکه در توسعه جهانی است.

رشد این بخش،از سرعت پیشرفت تجارت بین المللی که به نوبه خود سریع تر از ایجاد ثروت، به ویژه در کشورهای در حال توسعه بوده، فراتر رفته است. (ولا و دیگران ،۱۳۸۴؛ص۲۳۳ ). این در حالی است که به موازات اذعان صاحب نظران، درباره تأثیرات فعالیت گردشگری در توسعه جوامع، بخش قابل توجهی از مطالعات گردشگری به تحلیل ویژگی های متغیر مکانی و تبلور آن در نواحی با شرایط های منحصربه فرد در زمینه فعالیت گردشگری می پردازد.

آگاهی و تبیین ماهیت چنین تفاوت هایی و تلاش در جهت تحقق اصل توسعه در محل از ضروریات  مسأله می باشد. از این رو در مقاصد مختلف گردشگری توجه به نوع خاص اهداف و اولویت های مربوط به هر مکان یا ناحیه گردشگری می تواند گام اول در هنگام ورود به مسأله پایداری گردشگری در نظر گرفته شود.

مع الوصف با شیوع و گسترش گردشگری انبوه در مقیاس جهانی، تأثیر و تأثرات، حجم فعالیتی و مصائب و مشکلات آن- به خصوص به لحاظ شرایط های زیست محیطی و کیفیت تجربه گردشگران- رو به فزونی است.

این نوع فعالیت به خاطر ویژگی خاص آن(مصرف گرا بودن) به دور از پیامدهای منفی در جهت ناپایداری آن نبوده است، از این رو این رویه کشورها را واداشته تا با اتخاذ محدودیتها و راه حل هایی سعی کنند چنین رویکردی را درجهت پایدار هدایت کنند. در طول چند دهه اخیر از جانب نحله های فکری، مضافاً نقاط ضعف و قوت، شرایط تحصیل و مصائب این فعالیت بزرگ جهانی مورد واکاوی های بسیاری قرار گرفته است، از آن جمله تحت تأثیر نظریه توسعه پایدار(اوایل۱۹۷۰) می توان به نظریه گردشگری پایدار[۲] دردهه ۱۹۹۰ اشاره کرد.

در نظریه گردشگری پایدار از تکنیک ها ومدلهای مختلفی استفاده می شود، ازجمله این تکنیک ها مدل ظرفیت برد یا «ظرفیت تحمل توریسم»[۳](TCC)است (طبیبیان و دیگران؛۱۷،۱۳۸۶).

ظرفیت برد در برنامه ریزی گردشگری در نیمه دوم دهه ۱۹۹۰ در پاسخ به مسأله پایداری در فعالیت گردشگری نضج یافته است. آنچه در برآورد ظرفیت برد حائز اهمیت بیشتری می باشد یک نوع مصالحه مابین حداکثرسازی و بهینه سازی جهت نیل به یک حد قابل قبول تغییر درآستانه ها وشاخصهای اثر است. نیاز به چنین سازشی از اختلاف بسیار شدید مابین ظرفیت برد طبیعی و انسانی است.

ادامه پایان نامه گردشگری در معبد آناهیتا

ظرفیت برد بیشتر با مفهوم حدود قابل قبول تغییرات[۴] (LAC)ادراک می شود. ایضاح منطق یافته های حاصل از تحلیل در این روش می تواند در تنقیح استراتژی های راهبردی- اجرایی در نظام برنامه ریزی گردشگری مؤثر واقع شود.

شهر کنگاور از توابع استان کرمانشاه ، در غرب کشور واقع شده است. این شهر بر سر راه همدان – کرمانشاه (راه شاهی قدیم) قرار دارد که بنای باستانی معبد آناهیتا(متعلق به دوره اشکانی-بنا به روایت بیشتر)که ارتباط تنگاتنگی با ایزد بانوی آبها(آناهیتا) داشته است را در خود جای دارد(کامبخش فرد،۱۷۴،۱۳۸۰).

کنگاور که مشخصه اصلی آن وجود معبد آناهیتا در آن می باشد به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب خود از دیر باز محل عبور مسافران زیادی بوده است. مسافرانی که با مقاصد مختلف مانند مقاصد تجاری، زیارتی، سیاحتی، مطالعاتی، نظامی و… از این شهر دیدن و عبور می کردند.

نگاهی به گزارش سیاحان در گذشته و آمارهای موجود در عصر معاصر گویای این امر می باشد. بر اساس آمارهای موجود درباره کم و کیف گردشگران ورودی به معبد آناهیتا که توسط سازمان میراث فرهنگی این شهر از سال۱۳۸۱تا۱۳۸۵تهیه شده است، معبد آناهیتا در طی این چند سال اخیر به طور متوسط سالیانه حدود۱۱،۰۰۰ نفر گردشگر داخلی و۱۲۰۰نفر گردشگر خارجی را به خود جذب کرده است.

با این حال کنگاور ازجمله شهرهایی است که علیرغم داشتن بستر و وجود قابلیت های گردشگری بیش از میزان کنونی نتوانسته است در سطح قابل قبولی سهم خود را درجذب تعداد و درآمد گردشگری در راستای توسعه شهرارتقاء دهد. که به نظر می رسد به دلیل عدم شناخت کافی از مسأله پایداری، قابلیت بالقوه و نحوه بهره وری از تواناییهای موجود جهت جذب گردشگر در قالب رویکردهای دارای قابلیت های اجرایی در شهر باشد.

عدم توجه کافی به مسأله حفظ، مرمت و بازساخت اثر تاریخی معبدآناهیتا، وضعیت نامناسب در ارائه خدمات و امکانات گردشگری، عدم وجود یک برنامه گردشگری تخصصی و فنی، منسجم و دراز مدت در محدوده اثر، کمبود نیروی انسانی متخصص در زمینه باستان شناسی و مدیریت گردشگری، عدم همکاری کافی سازمان های شهری نظیر شهرداری و فرمانداری و… با سازمان میراث فرهنگی در زمینه واگذاری زمین های تاریخی که زیر ساخت و ساز شهری می باشند،  وجود زمین های اوقاف در محدوده اثر، کیفیت پایین تجربه گردشگران ورودی و… از جمله مسائل مربوط در این زمینه می باشند که نیازمند بررسی و تعمق کارشناسانه است.

هدف اساسی در این مطالعه به طور کلی، شناخت زمینه های ناپایداری فعالیت گردشگری در معبدآناهیتا و علل ناکارآمدی برنامه های موجود در حرکت به سوی پایداری دراین زمینه می باشد. در این مطالعه سعی بر آن شده است که یک متدولوژی کارآمد در این زمینه ارائه گردد تا از طریق آن بتوان موضوع پایداری در گردشگری را به طور کمی و قابل اجرا در عمل ارائه داد.

[۱] ) Antonio Enriquez Savignac
[۲]) Sustainability tourism
[۳]) Tourism Carrying Capacity
[۴])Limits of Acceptable Changes

گردشگری در معبد آناهیتا

گزارش سیاحان و شرق شناسان از معبد آناهیتا شهر کنگاور

نام واژه کنگاور کنکوبار از سده اول میلادی در تاریخ ثبت بوده است،«ایزیدور خاراسکی» (تاریخ نویس یونانی) طی سده اول میلادی معبدآناهیتا را در کتاب«ایستگاههای پارت»توصیف نموده است.

اولین هسته آثار تمدن در منطقه باستانی کنگاور بنابر مدارک موجود منحصر به معبد ناهید است و چنین بر می آید که تا زمان ساسانیان جز معبد آناهیتا و بناهای مختصر خدماتی آن استقراری در اطراف آن نبوده است در اواسط دوره ساسانی همراه با نزول آیین مهر پرستی از اعتبار معبد کاسته شد و رو به ویرانی گذاشت.

سطوح آماده معبد و مصالح ساختمانی که در آن فراهم بود از یک طرف و راه خاور به باختر که تا تیسفون کشیده شده و راه‌های دیگر عبور عشایر از جنوب به شمال از طرف دیگر و وجود آب فراوان چشمه و دشت‌های حاصل‌خیز جنوب سبب شدند که کنگاور منزلگاه مردمی شود که خدمات راه کاروان رو تیسفون و مبادلات عشایر کوچ نشین را فراهم می‌آوردند. از‌این‌‌رو‌می‌توان با تکیه‌بر‌نتایج‌کاوش‌های باستان‌شناسی مقر اولین ساکنان شهر را بر تپه مرکزی کنگاور انگاشت که از نظر حفاظ سوق الجیشی نیز تایید شدنی است.

ادامه پایان نامه گردشگری در معبد آناهیتا

ازابتدای قرن بیستم «جکسون»،«هرتسفلد»،«ایولافوا»،«دومورگان»،«فلاندن کست»،«رومن گریشمن»،«اریخ اشمیت»،«واندنبرگ»،« دوبواز»،«دیاکونوف» پس از مشاهدات خود از کنگاور هر کدام مطالبی درباره بنا نگاشته اند وآن را؛ معبدی از دوران سلوکی- پارتی(حدود۲۰۰قبل از میلاد) انگاشته و شرق شناسان نیز همین نظریات را منعکس کرده و چیزی برآن نیفزوده اند (کامبخش فرد،۱۷۱-۱۶۹،۱۳۸۰).

در روایات افراد مختلف دوران اسلامی نیزبه مطالب فراوانی درباره کنگاور و بنای تاریخی  موجود در آن برخورد می کنیم از آن جمله؛ « العلاق النفسیه»(نگارش سال۲۹۰ه.ق)،«رساله ابودلف»،«مراصد الاطلاع علی اسماء امکنه والبقاع، در عجایب المخلوقات محمد طوسی (دکتر منوچهر ستوده)، سال ۵۵۶ هجری آمده است که قصر[۱] شهری است بدین حدود که آن را کنگور گویند بناهاست عجیب از سنگها بر سر همدیگر نهاده،وزن هر سنگی در صفت نیاید،آفریدگار داند کی آنرا چون ساخته و به چه قوت راست کرده اند، صفی الدین بغدادی»، «یاقوت حموی»،« حمد ا.. مستوفی»و… هرکدام در باره معبدآناهیتا مطالبی نوشته اند.

(سید احمد موسوی به کوشش احمد کبیری، مروری بر پیشینه تاریخی معبد آناهیتا( کنگاور)، هیأت پژوهش و مرمت بنای تاریخی معبد آناهیتا(کنگاور)، تهران،۱۳۷۵)(موسوی،کبیری،۱۳۷۵ص ۱۶و۱۷ ). شناسایی، کاوش و پژوهش معاصر افراد داخلی روی معبد از سال ۱۳۴۷ به سرپرستی آقای سیف ا… کامبخش فرد(هیأت باستان شناسی معبد آناهیتای کنگاور) شروع شده و درسال۱۳۷۵ پژوهشهای جدید دکتر سید احمد موسوی به کوشش آقای احمد کبیری(هیأت پژوهش و مرمت بنای تاریخی معبد آناهیتای کنگاور) ادامه می یابد.

جدیدترین مطالعه روی این اثر در سال ۱۳۷۹ (طرح ساماندهی محوطه تاریخی معبد آناهیتای کنگاور ) توسط آقای بهروز برومندی تهیه شده است.

[۱]  منظور از قصر تلخیصی از« قصراللصوص» است و این وجه تسمیه از زمانی رایج گردید که ساکنان آن جایگاه به سپاهیان و عساکر عرب دسبرد می زدند و اعراب آنجا را به این رسم نامیدند.

فهرست مطالب: ( گردشگری در معبد آناهیتا )

فصل اوّل

کلیات تحقیق

فصل دوم

مبانی نظری تحقیق

فصل سوم

وضعیت فعالیت گردشگری

در محدوده مورد مطالعه

فصل چهارم

تصریح وکاربرد مدل ها

فصل پنجم

نتیجه گیری و ارائه پیشنهاد

منابع و ماخذ

  گردشگری در معبد آناهیتا – ‘vna’vd nv lufn Hkhidjh – \hdhk khli ‘vna’vd