همپا فایل | نمونه سوالات استخدامی
خسرو فرشید ورد : دستور مختصر تاریخی زبان فارسی
نقدی بر دستور مختصر تاریخی زبان فارسی از شادروان دکتر خسرو فرشید ورد
واژگان کلیدی: دستور مختصر تاریخی ، خسرو فرشید ورد، نقد کتاب، دستور زبان فارسی
معرفی مولف کتاب:
زنده یاد خسرو فرشید ورد در سال ۱۳۰۸ خورشیدی در ملایر به دنیا آمد و تحصیلاتش را تا پایان دوره ی دبیرستان در زادگاهش گذراند. وی در ادامه برای تحصیل در رشته ی زبان و ادبیات فارسی به دانشگاه تهران آمد و در سال ۱۳۴۲ از پایان نامه ی دکتری خود با عنوان « قید در زبان فارسی و مقایسه ی آن با قیود عربی، فرانسه و انگلیسی» دفاع کرد. استاد چند سال در دانشگاه اصفهان تدریس کرد و سپس در دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد.
ایشان علاوه بر تدریس، کوششی بی دریغ در نقد ادبی،دستور زبان و نگارش فارسی انجام داد. بیش از ۴۰ سال پیش دستور زبان جدید را نوشت و بیش از ۳۰ کتاب منتشر کرد و همیشه دوست داشت، دستور نویسی در ایران بومی شود. خسرو فرشید ورد بیش از هر چیز دغدغه حفظ زبان فارسی را داشت. نزدیک به یکصد مقاله علمی و بیش از ۳۰ کتاب ارزشمند از میراث علمی اوست.
برخی از آثار خسرو فرشید ورد عبارتند از :
۱-جمله و تحول آن در زبان فارسی
۲- پیرامون ترجمه
۳- املاء نشانه گذاری، ویرایش : برای ناشران، ویراستاران،دبیران، مدرسان ادبیات
۴- حماسه انقلاب درباره ادبیات و نقد ادبی
5- در گلستان خیال حافظ : تخیلات تشبهات و استعارات اشعار خواجه
6- دستور مختصر تاریخی زبان فارسی
7- دستور مفصل امروز بر پایه زبان شناسی جدید: شامل پژوهش های تازه ای درباره آواشناسی و صرف و نحو فارسی معاصر و مقایسه آن با قواعد دستوری و …دکتر فرشید ورد
8- دی ماه در گوشه تنهایی و بیماری «سرای سالمندان نیکان» به دیار باقی شتافت. روحش شاد و یادگش گرامی باد.
معرفی کتاب های خسرو فرشید ورد
کتاب دستور مختصر زبان فارسی از شادروان دکتر خسرو فرشید ورد به منظور فهم متون گذشته و زبان های قدیم است. همانطور که در پیشگقتار آمده اگر زبان فارسی معاصر به دستور نیاز چندانی نداشته اشد، متون قدیم و زبان های خارجی و ترجمه به این فن نیازمندند. ولی متاسفانه اکثر استادان این گونه آثار به این امر چندان توجهی ندارند و از دستور، زبان شناسی؛ معنی شناسی، فرهنگ قدیم و اطلاعات لازم دیگر برای تعلیم کتاب بهره نمی گیرند، به طوری که بیشتر آنان دستور تاریخی و معنی شناسی و فرهنگ قدیم را به طور کامل نمی دانند در نتیجه اکثرشان نمی توانند متون گذشته را درس بدهند.
کتاب از سه بخش تشکیل شده و هر بخشی متشکل از چند فصل می باشد که عبارتند از بخش نخست: کلیاتی درباره ی زبان، زبانشناسی و دستور زبان و نحو فارسی و جمله و تحول آن در زبان فارسی، بخش دوم : اسم و گروه اسمی و تحول آن در زبان فارسی، فعل و گروه فعلی و تحول آن، بخش سوم: حرف و تحول آن در زبان ، صوت و گروه صوتی و تحول آن. نویسنده کتاب را برای تدریس در دانشگاه ها نوشته است.
کتاب حاضر دارای محاسن و معایبی است. از جمله: غلط های املایی، ارجاعات بسیار به آثار دیگران، جملات ناتمام، جملات نامفهوم، غلط های دستوری، آوردن بعضی نکته ها در مباحثی که آن نکته به آن مبحث مربوط نمی شود، مولف مدام ما را به کتب دیگر ارجاع می دهد، یعنی خواننده برای دیدن یک مثال یا فهم بعضی مطالب باید کتاب های بسیاری را مطالعه کند که زمان بر است ولی ارجاعات نویسنده حاکی از علم و تسلط او بر کتاب ها و آثار مذکور است.
فصل های کتاب با یکدیگر ارتباط معنایی ندارند. همچنین فصل بندی کتاب چندان صحیح نیست. نویسنده کتاب را به سه بخش تقسیم کرده و هر بخش را به چند فصل، ولی اگر کتاب به سه فصل و هر فصل به به چند بخش تقسیم می شد، کتاب جلوه بهتری داشت. تمریناتی که در کتاب آمده چندان مفید نیستند. در فصل اول و دوم خلاصه ی مباحث نیاورده، اما در فصل سوم خلاصه ی مباحث را ذکرکرده است.
کتاب از یکپارچگی لازم برخوردار نیست و در هر مبحث همه ی مواردی را که عنوان می کند، توضیح نمی دهد، مثلا فعل ربطی ناقص لازم را توضیح داده است اما فعل ناقص متعدی را توضیح نداده است.
نگارنده ی کتاب برای عناصر معرفی شده مثال های کافی نمی زند، مثلا در ص ۱۳۴ در بخش تحول فعلی برای پیشوند هایی که در گذشته کاربرد بیشتری داشته اند مثل(می ، ب) ، که برای پیشوند «می» دو مثال زده، اما برای پیشوند«ب» مثال نزده است و برای دیدن مثال ها ما را به فلان کتاب ارجاع می دهد.
غلط های املایی:
در ص ۲۶ س ۱۳، به جای حرف اضافه ی «از» باید «در» نوشته می شد) (ص ۷ س اول جمله مانند هر نهاد دیگری هم محصول غرایز افراد آدمیت که به نظر من اگر غرایز فردی می نوشت درست بود با توجه به جمله ی بعد«هم نتیجه ی حیات جمعی اوست» که فردی در مقابل جمعی قرار می گیرد) (ص ۳۱ س آخر: بعضی از واژه ها تازه ای بر اثر که اگر به جای اثر «به دلیل به علت» نوشته می شود جمله زیباتر بود) ( ص ۳۲ خط ۱۶ به جای از زبان صفویه، در زمان صفویه بهتر است) ص ۳۳ س ۱۹ در جمله ی در این تعبیه و تحول و نیازهای اجتماعی ، واو قبل از نیازهای اجتماعی زائد است) ( ص ۴۹ س ۸ در کلمه پیوندهای ، ی زائد است).
(ص ۴۹ س ۱۱ یعنی هر واحد دستوری مثل سازه … درنگی خاص وجود دارد، در هر واحد دستوری یا بعد از هر واحد دستوری صحیح تر به نظر می رسد).( در ص ۵۰ س ۱۱: بعضی از این نوتها که نون ها صحیح است)( ص ۶۴ س ۱۴ همسان ها عبارتند از …. که پیش از این به شرح آن خواهیم پردااخت که پرداختیم صحیح است)( ص ۶۶ س ۲۳ ستد پرواز غلط و سندپرداز صحیح است( ( ص ۶۸ س ۱۹ : اسمینه غلط و اسمیه صحیح است) ( ص ۱۰۵ س اول : اضافه ی بدون همزه صحیح است)
( ص ۱۱ س ۱۲ شماره باید شمارشی باشد) ( ص ۱۱۲ س ۲ بیش از اشتباه و یش از صحیح است). ( ص ۱۵۹ س ۶ فعلا غلط است و به جای فعلا، مثلا صحیح است) ( ص ۲۷۳: گرچه از کوی وفا گشت به صد مرحله که بعد از مرحله باید دور می نوشت) ( ص ۱۰۰: شماره گذاری درست نیست، ۱ و ۲ را ننوشته و ۳ را نوشته است)
غلط ها دستوری:
(ص ۴۸ در مورد تکیه توضیح داده که تکیه مربوط به مبحث قبل است و مبحث جدید در مورد دگرگونی و تحول واج هاست که تکیه در این مبحث مناسب نیست)
( ص ۶۲ : مثالی که برای گروه بزرگ گفته شده ” مثال بهتر از همه کس”، مربوط به گروه ناپایدار است و مثالی که برای گروه ناپایدار گفته شده است” مثال او” ، مربوط به گروه درون هسته ای است) (ص ۶۵ در تعریف جمله پرسشی، جمله را بدون فعل تمام کرده است)
( در ص ۱۳۹ قسمت ت : در مثالی که زده است، همی میریدا جنبه امری دارد در صورتی که مثال برای نهی آمده است) ( ص ۱۴۲ قسمت ج : بردار غلط است و برود صحیح است)
( ص ۱۴۸ شماره ۲: رفتمی، رفتئی، رفتی به نظر من با توجه به توضیحی که در ادامه داده و گفته است: سوم شخص اینگونه از فعل ها در لهجه عامیانه مردم تهران رایج است مانند: گفتش، رفتش. پس به جای رفتی، رفتتش صحیح است)(ص ۱۶۶ شماره ۴ : مثال هایی عنوان کرده که معنای تمنا نمی دهد: مثال چیزی نبود که مهمان را نهادی / دلش ندارد که آن یک درم، غلامی از آن تو برگرفتی.
این مثال ها معنای تمنا نمی دهند) ( ص ۱۷۸ شماره ۳: نگاه کنید به ص ۱۰۴ ساختمان فعل که اگر منظور کتاب حاضر باشد، ص ۱۰۴ مربوط به اسم است و اگر ما را به کتاب دیگر ارجاع داده باشد، نام کتاب معرفی شده را ننوشته است) ( ص ۲۶۵ س ۴ بشدت جزء قیود تنوین نیست و شدیدا صحیح است که البته چندخط بعد به این صورت آمده است. شدیده /بشدت)
بعضی جاها کلمات خیلی ریز تایپ شده: ( ص ۱۱۳ س ۱۵ “دسته دیگر” و خط ۲۱ “عدد”).( مربوط به ناشر)
بعضی جاها کلمات نا تمام است، ص ۸۳ در پاورقی و به صورت ؟ ؟ ) ( ص ۱۰۹ پاورقی: دستور مفصل امروز ص ؟.)
محاسن: در آخر کتاب فهرستی از منابع منتشر شده توسط نویسنده معرفی شده است، منابع مورد استفاده ذکر شده است، ارجاعات فراوان نشان از دانش بالای نویسنده است). نویسنده منابعی را معرفی می کند که برای مطالعه یادگیری بیشتر خواننده مفید است.(در ص ۱۴۵ در پاورقی واژه ای قدیمی امروز آنها در مقابلشان ذکر شده، صفحه آرایی کتاب خوب است.
نوشته دکتر خسرو فرشید ورد، نوبت چهارم، بهار ۱۳۹۲
